Cha mẹ cần phải bổ sung sắt cho bé trong bao lâu thì ngưng để đảm bảo lượng sắt cho sự phát triển của con? Đối với từng độ tuổi, trẻ đều cần một lượng sắt cần thiết để bổ sung trong một khoảng thời gian nhất định. Sắt là một khoáng chất mà trẻ sơ sinh và trẻ em cần để có sức khỏe và sự phát triển tốt. Do đó, ba mẹ cần phải đặc biệt lưu ý bổ sung sắt đầy đủ để con phát triển tốt nhất.
1/ Tầm quan trọng của sắt với sự phát triển của trẻ
Sắt là một khoáng chất thiết yếu trong cơ thể. Đây là thành phần cấu tạo nên hemoglobin – một loại protein của hồng cầu giúp vận chuyển oxy từ phổi đến khắp cơ thể, và myoglobin – một loại protein khác mang oxy chính trong các mô cơ. Bổ sung sắt cũng cần thiết cho sự phát triển của trẻ và tăng trưởng tế bào trong các hệ thống miễn dịch và thần kinh, chuyển hoá năng lượng và tổng hợp một số hormon.
Thiếu sắt ở trẻ em là một vấn đề phổ biến. Khi không được điều trị, nó có thể ảnh hưởng đến quá trình tăng trưởng và phát triển của trẻ, gây thiếu máu, chậm tăng cân, da nhợt nhạt, giảm cảm giác thèm ăn, giảm tập trung và khả năng chú ý, mệt mỏi, hay cáu gắt, suy nhược cơ thể, dễ nhiễm trùng… Một số bằng chứng còn cho thấy ảnh hưởng từ sự thiếu hụt sắt trong giai đoạn đầu đời này vẫn tồn tại đến khi trẻ trưởng thành.
Nguyên nhân thiếu sắt, thiếu máu của trẻ thường liên quan tới nhu cầu tăng trưởng nhanh, lượng sắt dự trữ trong cơ thể trẻ đã hết nhưng lại chưa nhận được sắt từ bên ngoài trong giai đoạn 4 – 6 tháng tuổi, hay trẻ chưa ăn đủ thức ăn giàu sắt trong giai đoạn sau đó. Ngoài ra, nhiễm giun sán cũng là lý do khiến trẻ thiếu máu thiếu sắt.
Theo kết quả từ Tổng điều tra Dinh dưỡng toàn quốc 2019 – 2020, tỷ lệ thiếu máu dinh dưỡng ở nước ta vẫn còn ở mức rất cao khi còn tới 19,5% trẻ em dưới 5 tuổi thiếu máu, và phần lớn là do thiếu sắt.
2/ Bổ sung sắt cho bé trong bao lâu thì ngưng với từng giai đoạn?
Theo khuyến cáo, thời gian bổ sung sắt cho trẻ thường kéo dài khoảng 3 tháng để cơ thể của bé có thể bù đắp được lượng sắt thiếu hụt. Đối với các trường hợp bé đã bổ sung sắt đến chỉ số xét nghiệm mg/l theo khuyến cáo, các bác sĩ thường sẽ chỉ định bổ sung sắt cho bé trong 3 tháng tiếp theo để hàm lượng sắt trong máu ổn định hơn.
Tuy vậy, nhiều ba mẹ không ngừng thắc mắc nên bổ sung sắt cho trẻ trong bao lâu thì nên ngưng lại. Thực tế, các bậc phụ huynh nên tham khảo ý kiến trực tiếp từ bác sĩ để biết được khoảng thời gian bao lâu là phù hợp với con mình. Ngoài ra, bạn có thể tham khảo thông tin từ các chuyên gia trong ngành cụ thể với từng trường hợp sau:
Đối với trẻ đủ tháng
Theo khuyến cáo, ba mẹ nên bổ sung sắt cho trẻ đủ tháng từ lúc 4 tháng tuổi cho đến khi con đã ăn được nhiều hơn 2 khẩu phần ăn mỗi ngày thì mới ngưng lại. Trong giai đoạn bú sữa, mẹ nên cho con bú hoàn toàn bằng sữa mẹ. Ngoài ra, bạn có thể thêm dần các sữa bột có lợi. Về sau khi trẻ ăn dặm, hãy xây dựng một chế độ ăn uống hợp lý.
Đối với trẻ sinh thiếu tháng
Cần bổ sung sắt cho bé trong bao lâu nếu con vẫn chưa đủ tháng? Trong trường hợp này, bạn nên bổ sung từ sớm khi mà con được 2 tuần tuổi cho đến lúc 1 tuổi bắt đầu ăn dặm. Đây là khoảng thời gian hiệu quả để giúp bé phát triển tốt nhất.
Đối với từng độ tuổi
Thông thường, ít nhất 2-3 tháng chính là khoảng thời gian tương đối trả lời cho câu hỏi về khoảng thời gian bổ sung sắt cho bé. Ngoài ra, để biết chính xác việc bổ sung sắt trong bao lâu thì ngưng đối với từng độ tuổi cơ thể và cơ địa của bé, hãy tham khảo ý kiến bác sĩ để biết chính xác nhất.
3/ Khi nào nên bổ sung sắt cho bé?
Trước khi áp dụng bổ sung sắt cho bé trong bao lâu, bạn cũng cần nắm rõ khi nào cần thiết để làm điều này. Thông thường, bất kể trẻ sơ sinh hay trẻ nhỏ nào cũng có nhu cầu về sắt. Sau đây là các giai đoạn cho thấy trẻ cần được bổ sung sắt.
Trẻ sơ sinh dưới 6 tháng tuổi
Trẻ sơ sinh bú sữa mẹ nên sẽ nhận được lượng sắt dự trữ từ trong bụng mẹ. Do vậy, nếu mẹ thiếu sắt, con cũng sẽ thiếu sắt. Trong trường hợp trẻ sinh non hay nhẹ cân cũng có nhiều nguy cơ thiếu sắt.
Do đó, bổ sung sắt cho giai đoạn này là rất quan trọng, đặc biệt là bổ sung cho mẹ đến có thể truyền tải sắt đến con thông qua sữa bú.
Trẻ sơ sinh từ 6 tháng đến 1 tuổi
Các chuyên gia chỉ ra rằng kho dự trữ sắt của trẻ sẽ cạn kiệt khi con được 6 tháng tuổi. Ở giai đoạn này, trẻ có nguy cơ thiếu sắt do chế độ ăn không đủ thực phẩm giàu sắt.
Trẻ từ 1 đến 5 tuổi
Đây cũng là giai đoạn quan trọng để ba mẹ xem xét nên bổ sung sắt cho bé trong bao lâu. Chính việc cho con bú kéo dài mà không cho con ăn dặm thức ăn đặc sẽ làm tăng nguy cơ thiếu sắt ở trẻ. Đặc biệt, việc cho con uống các loại sữa có lượng sắt thấp như sữa bò, sữa dê cũng sẽ khiến con không có đủ chất sắt để phát triển.
Biểu hiện thiếu sắt và lượng sắt khuyến cáo
Đối với mỗi giai đoạn trên, nếu trẻ có những biểu hiện sau đây thì chắc chắn con nên được bổ sung sắt ngay, sau đó là việc xem xét nên bổ sung sắt cho bé trong bao lâu là tốt nhất và nên ngưng lại đúng thời điểm.
+ Da nhợt nhạt
+ Mệt mỏi, uể oải, chán ăn, ăn không ngon
+ Tay chân lạnh, thở nhanh bất thường
+ Phát triển chậm lại và có các vấn đề về hành vi…
Theo Bộ y tế Canada, lượng sắt trẻ được khuyến nghị như sau:
+ Trẻ từ 7-12 tháng: 11mg
+ 1-3 năm: 7mg
+ 4-8 năm: 10mg
+ 9-13 năm: 8mg
+ 14-18 năm: 11mg (trai), 15mg (gái)
4/ Thời gian bổ sung sắt cho bé quan trọng thế nào
Sắt đóng vai trò rất quan trọng đối với cơ thể, do đó, việc bổ sung sắt cho bé trong bao lâu thì ngưng nên được xem xét kỹ lưỡng để đảm bảo an toàn cho sức khỏe của con. Tại sao thời gian bổ sung sắt lại quan trọng đến vậy? Nói một cách đơn giản rằng nếu ba mẹ bổ sung sắt trong thời gian không đủ “lâu” thì con vẫn có khả năng mắc các biểu hiện của thiếu sắt như mệt mỏi, nhợt nhạt, thiếu máu…
Việc xác định thời gian để bổ sung sắt là cần thiết vì không phải bé nào cũng cần một khoảng thời gian uống thuốc sắt như nhau. Có trẻ cần nhiều hơn trong khi có trẻ cần ít hơn. Trong trường hợp không tuân theo thời gian bổ sung sắt như đã khuyến cáo, nhiều ba mẹ sẽ khiến con mình gặp phải nguy hiểm vì nguy cơ thừa sắt do được uống sắt quá lâu hay thiếu sắt do chỉ uống trong thời gian ngắn không điều độ…
5/ Hướng dẫn cách bổ sung sắt cho trẻ
Hiện nay có rất nhiều phương pháp để bổ sung sắt cho trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ, thông thường có thể kế đến việc bổ sung sắt qua chế độ ăn hàng ngày hoặc mẹ có thể tăng cường sắt cho con qua các loại thuốc hoặc thực phẩm bổ sung.
Bổ sung sắt cho trẻ từ thực phẩm
Có 2 loại sắt khác nhau được tìm thấy trong thực phẩm là:
- Sắt heme: được tìm thấy trong các loại thịt, cơ thể dễ hấp thu
- Sắt non heme: được tìm thấy trong thực vật (đậu, rau, ngũ cốc…), khó hấp thu hơn
Một số thực phẩm giàu chất sắt mà mẹ có thể tham khảo để bổ sung sắt cho bé như: các loại thịt (thịt bò, thịt lợn, thịt gà, thịt bê, gan…), cá, trứng, ngũ cốc…
Một số loại rau cũng có nhiều sắt như: đậu lăng, đậu hà lan, rau bina, bông cải xanh, đậu xanh, đậu… Vì là nguồn sắt non heme nên để giúp cơ thể trẻ dễ hấp thu sắt hơn, mẹ nên kết hợp các thực phẩm này với các thực phẩm nhiều vitamin C như: cam, chanh, quýt, cà chua, dâu tây, ớt chuông…
Trẻ sơ sinh đủ tháng vẫn có đủ sắt cho tới khi được khoảng 4 tháng tuổi. Điều này là do lượng sắt mà trẻ đã nhận được từ mẹ khi còn trong bào thai lúc này đã được sử dụng hết. Tuy nhiên, giai đoạn này trẻ phần lớn đều chưa thể nhận đủ sắt từ thực phẩm: trẻ chưa ăn dặm, trẻ ăn dặm chưa đủ và đa dạng các nhóm chất, sữa mẹ có rất ít sắt… do đó sự thiếu hụt sắt cũng phổ biến nhất ở giai đoạn này, và bổ sung sắt cho bé qua sản phẩm bổ sung là giải pháp được các Chuyên gia Dinh dưỡng và Bác sĩ Nhi khoa khuyến khích ưu tiên lựa chọn.
Bổ sung sắt cho trẻ qua thực phẩm bổ sung
Theo Trung tâm kiểm soát và phòng ngừa dịch bệnh CDC Hoa Kỳ, ba mẹ cần bổ sung sắt cho trẻ phù hợp từng đối tượng cụ thể như sau:
- Trẻ sơ sinh bú sữa mẹ, sinh non hoặc nhẹ cân: bổ sung 2 – 4 mg/kg/ngày (không quá 15 mg/kg/ngày) trong 1 – 12 tháng tuổi
- Trẻ sơ sinh bú sữa mẹ hoàn toàn, đủ tháng: bổ sung 1 mg/kg/ngày khi trẻ 4 tháng tuổi cho đến khi con ăn >= 2 khẩu phần ăn mỗi ngày với các thực phẩm giàu sắt (VD: thịt xay nhuyễn, ngũ cốc tăng cường sắt). Hoặc ngưng khi trẻ sử dụng sữa công thức tăng cường sắt là nguồn dinh dưỡng chủ yếu
- Trẻ sơ sinh và trẻ mẫu giáo có nguy cơ thiếu sắt cao (VD: trẻ từ các gia đình có thu nhập thấp, trẻ di cư) nên được khám sàng lọc khi 9 – 12 tháng tuổi, 6 tháng sau đó và hàng năm khi trẻ 2 – 5 tuổi. Điều trị thiếu sắt bắt đầu với 3 mg/kg/ngày giữa các bữa ăn
Tổ chức Y tế thế giới WHO cũng khuyến cáo nên bổ sung 2 mg sắt/kg/ngày cho trẻ em 6 – 23 tháng tuổi với chế độ ăn không có thực phẩm bổ sung sắt hoặc trẻ sống ở vùng có tỷ lệ thiếu máu cao > 40%.
Lưu ý: Sữa công thức tăng cường sắt cần chứa 10 – 12 mg sắt/L để đáp ứng đủ nhu cầu sắt của trẻ sơ sinh trong năm đầu đời mà không cần sử dụng thêm sắt trong các sản phẩm thực phẩm bổ sung.
6/ Những cảnh báo quan trọng khi bổ sung sắt cho bé
Cùng với vitamin D, sắt là khoáng chất thiết yếu mà trẻ rất dễ bị thiếu hụt. Thế nhưng việc bổ sung sắt thường gặp nhiều khó khăn do sắt khó hấp thu và dễ bị ảnh hưởng bởi thức ăn, mùi vị tanh ngái khó uống, táo bón, buồn nôn, kích ứng đường tiêu hoá…
Do đó, để có thể bổ sung sắt cho trẻ một cách hiệu quả thì ba mẹ nên lưu ý:
- Nên cho trẻ uống sắt trước ăn 1 giờ hoặc sau ăn 2 giờ vì sắt được hấp thu tốt hơn lúc bụng đói. Với trẻ có đường tiêu hoá nhạy cảm, bị buồn nôn hay kích ứng đường ruột thì mẹ nên bắt đầu với liều thấp hơn rồi tăng dần
- Hạn chế cho bé uống đồ uống có ga trong giai đoạn bổ sung sắt
- Nên vệ sinh răng miệng cho trẻ sau khi uống để tránh các thành phần của thuốc có thể làm đen răng
- Uống sắt bị phân đen là tác dụng phụ có thể gặp phải khi trẻ uống sắt nhưng không đáng lo ngại. Tác dụng phụ nghiêm trọng hơn là: táo bón, tiêu chảy, đau quặn bụng, buồn nôn…
- Sắt có thể tương tác với một số loại thuốc, do đó mẹ nên thông báo với bác sĩ nếu trẻ đang sử dụng thuốc có chứa một trong các thành phần này, bao gồm: Levodopa, Levothyroxine, thuốc ức chế bơm proton (lansoprazole, omeprazole…)
- Canxi có thể cản trở sự hấp thu sắt, do đó mẹ nên cho trẻ uống canxi hay các sản phẩm giàu canxi (VD: sữa, phô mai…) và sắt vào các thời điểm khác nhau trong ngày. Những trẻ uống quá nhiều sữa cũng là đối tượng có nguy cơ thiếu sắt cao. Theo khuyến cáo, trẻ từ 12 tháng tuổi không nên uống quá 750ml sữa/ngày
Hiện nay, Sắt 2 hữu cơ Ferrodue đang là sản phẩm bổ sung sắt được nhiều Bác sĩ Nhi khoa khuyên dùng. Với công thức độc đáo Sắt 2 Bisglycinate Chelate – sắt được bảo vệ bởi 2 phân tử glycine ở hai đầu – giúp sắt không bị ảnh hưởng bởi môi trường axit và thức ăn trong dạ dày, từ đó cho lợi ích:
- Sắt dễ hấp thu, sinh khả dụng cao 90,9% (gấp 3 – 4 lần sắt III). Đặc biệt khi khả năng hấp thu được điều chỉnh theo nhu cầu của cơ thể nên an toàn cho trẻ khi dùng lâu dài, thích hợp trong cả điều trị lẫn dự phòng thiếu máu thiếu sắt cho bé
- Giảm thiểu tối đa tác dụng không mong muốn
- Được Hiệp Hội An Toàn Thực Phẩm Châu Âu (EFSA) khuyến cáo sử dụng để bổ sung sắt cho trẻ sinh non, trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ
Với Ferrodue, ba mẹ dễ dàng khi chia liều cho trẻ: 1 giọt = 1 mg sắt nguyên tố. Cùng vị siro dâu thơm, hấp dẫn, trẻ thích thú khi sử dụng.
Nhìn chung, ba mẹ cần nắm rõ nên bổ sung sắt cho bé trong bao lâu thì ngưng để đảm bảo tốt nhất cho sự phát triển và an toàn sức khỏe của con. Trong quá trình bổ sung, nếu thấy bé có bất kỳ biểu hiện khác thường nào, hãy đưa con đi khám để được chẩn đoán nguyên nhân chính xác và điều trị kịp thời. Ngoài ra, tuyệt đối không tự ý bổ sung sắt và phải tuân thủ theo hướng dẫn của thuốc.
Tài liệu tham khảo:
- https://apps.who.int/iris/bitstream/handle/10665/204712/9789241549523_eng.pdf
- https://ods.od.nih.gov/factsheets/Iron-HealthProfessional/
- https://www.mayoclinic.org/healthy-lifestyle/childrens-health/in-depth/iron-deficiency/art-20045634
- https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC2528681/
Tham khảo thêm:
– Cho trẻ uống sắt vào thời điểm nào trong ngày? Giải đáp chi tiết
– Thuốc bổ sung sắt cho bé loại nào tốt nên sử dụng hiện nay?
– Top 3 loại sắt hữu cơ tốt cho trẻ em
– Dấu hiệu thừa sắt ở trẻ sơ sinh và những biến chứng nguy hiểm
Dược sĩ Trần Thị Quỳnh Chi – giám đốc phụ trách chuyên môn của hãng Buona Italy với rất nhiều nhãn hàng dành cho nhi khoa hàng đầu Italy.
